Zeszyt naukowy nr 30

ARTYKUŁY W TRAKCIE KOREKTY AUTORSKIEJ

Aspekty harmonii środowiska budowlanego w Petrze, Jordania

Ahmad Abuzaid

Streszczenie:
Artykuł dotyczy aspektów harmonii środowiska zbudowanego w Petrze w Jordanii, starożytnym mieście, które prezentuje głęboką harmonię między środowiskiem zabudowanym a naturalnym krajobrazem, co czyni je wzorcowym modelem zrównoważonego projektowania urbanistycznego. W badaniach przeprowadzono analizę kluczowych aspektów tej harmonii, koncentrując się na integracji architektonicznej, symbolice kulturowej, adaptacji środowiskowej i względach estetycznych. Architektura wykutej w skale świątyni Petry płynnie łączy się z otaczającymi ją stromymi zboczami piaskowca, wykorzystując naturalne cechy do tworzenia stabilnych i spójnych wizualnie konstrukcji. Zaawansowane systemy gospodarki wodnej odzwierciedlają adaptację Nabatejczyków do suchego klimatu pustynnego, prezentując innowacyjne podejście do zrównoważonego rozwoju zasobów naturalnych. Ponadto różnorodne wpływy architektoniczne miasta, łączące elementy nabatejskie, hellenistyczne i rzymskie, odzwierciedlają zdolność adaptacji kulturowej i głęboki szacunek dla środowiska naturalnego. Wszystkie te aspekty pokazują, w jaki sposób budowniczowie Petry osiągnęli niezwykłą równowagę między ludzką kreatywnością a wrażliwością na środowisko naturalne, dając nieprzemijającą lekcję projektowania harmonijnych środowisk budowlanych.

Słowa kluczowe:
harmonia kulturowa; symbolika; zrównoważone projektowanie; adaptacja do środowiska; harmonia wizualna; harmonia estetyczna; planowanie przestrzenne; układ urbanistyczny; integracja z naturalnym krajobrazem

Odzyskiwanie nieruchomości jako strategia rozwoju regionalnego

Ludmila Boginska, Nataliia Sribniak, Oksana Yurchenko

Streszczenie:
Niniejsze opracowanie ma na celu zbadanie, w jaki sposób operacje wojskowe wpływają na poziom zniszczeń nieruchomości oraz jak rozwiązać problemy związane z odbudową w okresie powojennym. Celem badania była analiza, obejmująca przede wszystkim przegląd obecnego stanu nieruchomości w Ukrainie. Rozważono i uzasadniono praktyczne podejścia do rozwiązania powyższych problemów. Zaproponowano formułę obliczania rzeczywistych kosztów mieszkaniowych, która uwzględnia czynnik ryzyka i strefy ryzyka różnych terytoriów. Ponadto przedstawiono propozycje finansowania odbudowy różnych grup nieruchomości. Opracowano również model odbudowy nieruchomości w regionie sumskim ze szczególnym uwzględnieniem nowego budownictwa. Przedstawione zalecenia i propozycje odpowiadają i rozszerzają treść „Programu rozwoju społeczności terytorialnych i projektów odnowy kraju do 2027 r.” oraz „Strategii rozwoju regionalnego regionu sumskiego i jego jednostek administracyjnych i terytorialnych”. Opracowano strukturalny i logiczny algorytm mechanizmu rozwoju transakcji nieruchomości w Ukrainie, który służy do modelowania strategicznego planowania rozwoju regionalnego, w szczególności obwodu sumskiego.

Słowa kluczowe:
nieruchomości; odbudowa Ukrainy; stan wojenny; strategia rozwoju

Obliczenie krytycznego momentu zginającego stalowej belki dwuteowej

Anna Derlatka, Shan Gao

Streszczenie:
Przedstawiono analizę sposobu obliczania momentu krytycznego przy zwichrzeniu belki dwuteowej. Rozważano trzy sposoby wyznaczania momentu krytycznego: powszechnie znane wzory analityczne, program Robot Structural Analysis Professional 2024 oraz metodę elementów skończonych zaimplementowaną w programie ADINA. Przedmiotem analizy była belka stalowa o przekroju IPE 200. Rozważano dwie belki swobodnie podparte. Pierwszą obciążono siłą skupioną, a drugą obciążono obciążeniem równomiernie rozłożonym.

Słowa kluczowe:
belka; wyboczenie; MES

Ocena pękania belki żelbetowej w zależności od klasy betonu

Anna Derlatka, Yassin Ali Jrethi

Streszczenie:
Pęknięcia w żelbecie są powszechnym problemem, który może wynikać z różnych przyczyn, takich jak skurcz betonu, różnice temperatur i obciążenia konstrukcyjne. Celem pracy była analiza pęknięć w betonie, z którego wykonano belkę żelbetową. Belka została obciążona równomiernie rozłożonym obciążeniem i poddana zginaniu. Analizowano trzy klasy betonu C20/25, C25/30 i C30/37. W zależności od klasy betonu oceniano pęknięcia w betonie, ugięcie przy obciążeniu 5.35 kN/m2 i nośność belki, tj. wartość obciążenia, jakie belka może wytrzymać bez pęknięć.

Słowa kluczowe:
żelbet; belka; MES; pękanie

Przegląd nowoczesnych sposobów wzmacniania konstrukcji drewnianych

Justyna Dygas

Streszczenie:
Celem tej pracy przeglądowej było przedstawienie nowoczesnych sposobów wzmacniania konstrukcji drewnianych. W pierwszej części artykułu skupiono się na charakterystyce drewna. Jego wzmacnianie jest konieczne ze względu na szereg przyczyn, które omówiono w niniejszej pracy. W kolejnych punktach opisano wzmacnianie elementów za pomocą stali oraz kompozytów. Szczególną uwagę poświęcono prętom, taśmom i matom kompozytowym. Widoczne jest duże zainteresowanie kompozytami w branży materiałowej. Przedstawiono ich ogólną charakterystykę oraz przeanalizowano ich użyteczność we wzmacnianiu konstrukcji. Z badań wynika, że zastosowanie wyżej wymienionych elementów jest zasadne, a naukowcy planują dalsze badania w tym zakresie.

Słowa kluczowe:
kompozyty; konstrukcje drewniane; nośność; połączenia klejowe; wzmacnianie

"Gamma-Block" – nowa konstrukcja do ochrony brzegów zbiorników i cieków wodnych przed erozją – krótki komunikat

Irina Iordanishvili, Nodar Kandelaki, Inga Iremashvili, Ani Iremashvili, Aleksandre Iordanishvili, Przemysław Kasza

Streszczenie:
Omówiono żelbetową konstrukcję zabezpieczającą brzegi cieków i zbiorników wodnych nowego typu – "Gamma-Block". Konstrukcja przewidziana jest do ochrony brzegów zbiorników wodnych (zbiorniki, jeziora i morze) wykonanych z materiałów podatnych na erozję, w strefie rozbiegu fal i opadania na skarpie. Skuteczność modelu nasypu w zakresie tłumienia fal i stateczności zboczy została przetestowana w korycie hydraulicznym, w Instytucie Gospodarki Wodnej im. Ts. Mirtskhulava Gruzińskiego Uniwersytetu Technicznego w Tbilisi.

Słowa kluczowe:
erozja; konstrukcja betonowa; charakterystyka hydrodynamiczna

Analiza statyczna konstrukcji nośnej regałów hal stalowych z wykorzystaniem modelu BIM

Anna Jaskot, Szymon Krawczyk

Streszczenie:
Przedstawiono analizę statyczno-wytrzymałościową trzech wariantów konstrukcji wsporczej regałów hali magazynowej z wykorzystaniem modelowania BIM. Na podstawie modelu konstrukcji przyjęto trzy warianty, których schematy statyczne przedstawiono w pracy i poddano takim samym obciążeniom. Zaproponowano kryterium porównawcze, na podstawie którego dobrano wariant najbardziej korzystny z punktu widzenia pracy konstrukcji. Wymiana informacji modelu BIM odbywała się z wykorzystaniem formatu IFC. W pracy przedstawiono analizę wyników oraz wnioski.

Słowa kluczowe:
model BIM; format IFC; konstrukcja stalowa; analiza statyczno-wytrzymałościowa

Rozkład temperatur podczas pożaru w belce z drewna klejonego warstwowo z otworami

Damian Jończyk

Streszczenie:
Obecnie ze względu na wysokie wymogi odnośnie do ekologii stosowanych rozwiązań w budownictwie renesans przeżywa zastosowanie drewna do budowy elementów konstrukcyjnych. Do budowy konstrukcji szkieletowych najczęściej wykorzystuje się drewno klejone warstwowo. W przypadku wysokich belek, aby lepiej wykorzystać przestrzeń, możliwe jest wykonanie otworów w belkach. Otwory takie osłabiają nośność, ale mogą także powodować powstanie bardziej niekorzystnych rozkładów temperatur podczas pożaru, co może skutkować szybszym zwęgleniem drewna oraz spadkiem właściwości mechanicznych drewna. W artykule przedstawiono analizę numeryczną belek z otworem okrągłym oraz kwadratowym. Belką porównawczą była belka bez otworów. Analizowane belki zostały poddane analizie termicznej zmiennej w czasie obciążenia ogniem za pomocą strumienia ciepła. Temperatury gazów zostały obliczone na podstawie krzywej pożarowej ISO. Zastosowanie otworów pozwalających na przeprowadzenie różnych instalacji i wykorzystanie przestrzeni wpływają negatywnie na rozkłady temperatur podczas ewentualnego wystąpienia pożaru. Bardziej niekorzystne rozkłady temperatur występują w belkach z otworami kwadratowymi.

Słowa kluczowe:
drewno; analiza numeryczna; obciążenie ogniem; otwory; pożar

Problemy zachowania i restauracji dziedzictwa barokowego: kościół w Dubrowie i klasztor w Borunach

Nastassja Kalasoŭskaja, Nina Kazhar

Streszczenie:
Artykuł poświęcony jest budynkom kościołów i klasztorów wzniesionych w stylu barokowym, które przetrwały do dziś w stanie zniszczonym. Omówiono cechy charakterystyczne kształtowania się architektury miast, analizowano zagadnienia konserwacji i restauracji zniszczonych obiektów. Dokonano analizy architektury budynków, które powstały według zasad przestrzennych i kompozycyjnych wznoszenia obiektów sakralnych na przełomie XVIII i XIX wieku. Zidentyfikowano cechy stylistyczne każdego obiektu, ukształtowane z uwzględnieniem miejsca i czasu powstania. Obecnie w małych miasteczkach, które są w opłakanym stanie, znajduje się wiele barokowych budynków. Część z nich uzyskała status wartości historycznej i kulturalnej i znajduje się pod ochroną państwa. Stan szeregu obiektów nie został ustalony, co powoduje wiele problemów dla administracji samorządowej podczas przekształceń urbanistycznych obszarów już zamieszkałych. Przy rekonstrukcji istniejącego budynku o przeznaczeniu sakralnym i użytkowym pojawia się wiele wątpliwości. Przekazanie do użytku wspólnotom wyznaniowym budynków będących niegdyś kościołami, lecz przez długi czas popadających w ruinę, wiąże się z dużym nakładem prac badawczych i restauratorskich. Powoduje to konieczność uwzględnienia ich, sporządzenia świadectwa historycznego, podjęcia działań w zakresie rekonstrukcji zachowanych budynków. Podstawą teoretyczną dalszej praktyki restauratorskiej tego typu obiektów są badania historyczne i analiza architektury.

Słowa kluczowe:
architektura baroku; przestrzenne i kompozycyjne zasady budownictwa; restauracja obiektów sakralnych

Ocena stanu przygotowania podmiotów budowlanych regionu śląskiego do stosowania technologii BIM w zamówieniach publicznych

Jacek Nawrot, Adam Kysiak

Streszczenie:
Podjęto próbę określenia stanu przygotowania podmiotów budowlanych regionu śląskiego do stosowania technologii BIM w zamówieniach publicznych. Zidentyfikowano warunki mające wpływ na zakres stosowania BIM, a następnie na podstawie badania ankietowego określono, w jakim stopniu są one spełnione w badanych podmiotach. Na podstawie przeprowadzonych badań można stwierdzić, że stan wdrożenia i stosowania BIM wśród ankietowanych jest niezadowalający. Pełne wdrożenie i wykorzystywanie tej technologii deklaruje niespełna 20 % respondentów, reszta nie korzysta z niej w ogóle lub korzysta okazjonalnie. Słaba jest również znajomość tej technologii oraz umiejętność posługiwania się narzędziami BIM. Niespełna połowa respondentów ocenia swoje umiejętności w tej dziedzinie w stopniu co najmniej dostatecznym, a tylko ok. 1/3 ma dostęp do programów pracujących w środowisku BIM, co przekłada się na niewielką liczbę projektów realizowanych z wykorzystaniem tej technologii. Pozytywną informacją w kontekście wprowadzenia obowiązku stosowania BIM w sektorze zamówień publicznych w 2030 roku jest deklarowany przez ankietowanych okres implementacji BIM w podmiotach, w których są zatrudnieni. Zdecydowana większość respondentów uważa, że okres 3 lat byłby wystarczający na pełne wdrożenie tej technologii.

Słowa kluczowe:
technologia BIM; zamówienia publiczne; region śląski

Procesy zachodzące w strefie kontaktu elementu roboczego maszyny z mieszanką betonu plastycznego

Marlena Rajczyk

Streszczenie:
Przedstawiono analizę pracy elementów roboczych maszyn stosowanych do obróbki powierzchni mieszanek betonowych. Analiza zjawisk zmieniających właściwości obrabianych materiałów w strefie kontaktu powierzchni roboczej elementu obrabiającego z powierzchnią obrabianego materiału pozwala określić zależności parametrów procesu kształtowania operacji obróbki powierzchni betonu, a szczególnie cechy jakościowe po obróbce. Zwrócono uwagę na celowość poznania tych zjawisk w strefie kontaktu elementu roboczego z obrabianym materiałem, aby opracować i dobrać materiały na wykonanie elementów roboczych maszyn dających możliwość programowania jakości obrabianej powierzchni.

Słowa kluczowe:
obróbka powierzchniowa materiałów plastycznych; transport technologiczny materiałów plastycznych

Problemy odwrotne dla stochastycznego przewodzenia ciepła z ruchomymi granicami

Andrzej Sluzalec

Streszczenie:
Przeanalizowano problemy odwrotne dla stochastycznego przewodzenia ciepła z ruchomymi granicami ze względu na zmianę fazy. W przypadku analizy deterministycznej bezpośredni problem takiego zagadnienia znany jest jako problem Stefana. Problemy odwrotne mogą dotyczyć parametrów materiału, takich jak ciepło utajone, przewodnictwo cieplne, ciepło właściwe, które można uznać za losowe, a także stochastycznych charakterystyk procesu, takich jak wyrażenie na kowariancję.

Słowa kluczowe:
stochastyczne przewodzenie ciepła; ruchome granice; problem odwrotny

Badania eksperymentalne odkształcalności elementów żelbetowych z normalnymi rysami skrętnymi

Nataliia Sribniak, Taliat Azizov, Olena Khomenko, Serhiy Halushka

Streszczenie:
Przedstawiono wyniki badań eksperymentalnych odkształcalności elementów żelbetowych z pęknięciami normalnymi poddanych skręcaniu. Pęknięcia normalne występują w elementach układów płytowo-żebrowych na wszystkich etapach ich eksploatacji. W artykule wykazano zasadność proponowanych badań eksperymentalnych, ponieważ sztywność elementów przy skręcaniu wpływa na redystrybucję sił w krążkach stropowych
z betonu zbrojonego, które charakteryzują się zachowaniem przestrzennym. Przedstawiono główne charakterystyki odkształcalności belek doświadczalnych z pęknięciami normalnymi pod wpływem naprężenia skręcającego. Uzyskano wyniki eksperymentalnych przemieszczeń liniowych jednego bloku belki rozdzielonego sztuczną rysą względem drugiego. Określono zależności przemieszczeń liniowych od momentu skręcającego na etapach obciążania belki momentem skręcającym. Podano zależności przemieszczeń od momentów skręcających przy różnych średnicach zbrojenia podłużnego i na różnych wysokościach strefy przekroju poprzecznego niezarysowanego.

Słowa kluczowe:
żelbet; skręcanie; rysy